Heupdysplasie (HD)
Heupdysplasie (Bron; Raad van Beheer op Kynologisch gebied).
Heupdysplasie (HD) is een door erfelijke factoren en uitwendige invloeden bepaalde ontwikkelingsstoornis van de heupgewrichten. Sommige honden ondervinden hiervan ernstige hinder. Er zijn echter ook honden met meer of minder ernstige misvormingen van de heupgewrichten, die daarvan geen last lijken te hebben.
De beoordeling van het gangwerk van deze honden geeft onvoldoende informatie over de toestand van de heupgewrichten. Meer informatie hierover kan worden verkregen door het maken van röntgenfoto’s van de heupgewrichten.
Het Beoordelingspanel
Eén van de taken van het HD-panel van de Raad van Beheer, afdeling Gezondheid, Gedrag en Welzijn (GGW), is de beoordeling van röntgenfoto’s van de heupgewrichten van honden. De röntgenfoto’s, de zogenaamde HD-foto’s kunnen in principe door iedere praktiserende dierenarts die een overeenkomst met GGW heeft gesloten, worden gemaakt. Een voorwaarde is dat de hond een NHSB nummer moet hebben. Ook moeten de naam en adres gegevens van de eigenaar overeenkomen met hetgeen wat op de stamboom of op het registratiebewijs is vermeld. Conform de regels van de F.C.I. dient de hond voor het laten maken van HD-röntgenfoto’s minimaal 12 maanden oud te zijn.
HD-beoordeling
HD-foto’s worden gezamenlijk beoordeeld door een in samenstelling wisselend panel van drie deskundige beoordelaars. Een zo objectief mogelijke beoordeling van de foto’s die voor de HD-bestrijding onontbeerlijk is, wordt daarmee zo goed mogelijk gewaarborgd. De kosten, verbonden aan de beoordeling zijn vastgelegd in het tarievenbesluit.
De beoordeling van HD-foto’s heeft ten doel informatie te verschaffen aan fokkers en rasverenigingen die gegevens over heupdysplasie in hun selectieprogramma willen gebruiken. Röntgenfoto’s, die bij GGW binnenkomen, worden een week nadat de beoordelingskosten door GGW zijn ontvangen beoordeeld. De uitslag wordt daarna zo spoedig mogelijk verzonden, tenzij de foto niet aan de technische eisen voldoet.
Alle gegevens samen bepalen de definitieve beoordeling, waarbij het ongunstigste onderdeel uiteindelijk de doorslag geeft. Een bepaalde HD-beoordeling kan bepaald zijn door uitsluitend de diepte van de heupkommen, door de aansluiting van de gewrichtsdelen, de aanwezigheid van botwoekeringen, of door een combinatie van twee of alle drie onderdelen, en dit is weer te herleiden uit de verschillende gegevens zoals die op het certificaat zijn vermeld.
HD-beoordelingen uit het buitenland
In 1991 is door de Wetenschappelijke Commissie van de Federation Cynologique Internationale besloten dat honden alleen in het land waar zij zijn geregistreerd het officiële HD-onderzoek kunnen ondergaan. Uitslagen uit andere landen worden dan ook niet geregistreerd en bekrachtigd door de aangesloten Kennel Clubs.
De Nederlandse Raad van Beheer op Kynologisch Gebied is aangesloten bij de FCI en beschouwt deze afspraken als bindend.
Indien de hond ten tijde van het HD onderzoek in het desbetreffende land was ingeschreven en woonachtig en dit voor minimaal 1 jaar, kan er wel een uitslag vermeld worden op de stambomen van eventuele nakomelingen.
HD-foto
Voor een goede beoordeling van de heupgewrichten is een röntgenfoto van de hond in rugligging nodig, waarbij de hond exact recht moet liggen. Ter wille van de betrouwbaarheid van de beoordeling worden er hoge eisen gesteld aan de kwaliteit en de documentatie (identificatie) van deze röntgenfoto.
Wanneer niet aan deze eisen is voldaan, krijgt de dierenarts die de röntgenfoto heeft gemaakt, daarvan bericht met een aantekening over hetgeen eraan mankeert en met een verzoek om een nieuwe opname te maken. Een dergelijk verzoek wordt zo spoedig mogelijk na de beoordeling van de röntgenfoto verzonden en is uiterlijk drie weken na ontvangst van de foto bij de dierenarts. Deze moet dan contact opnemen met de eigenaar van de hond om een afspraak te maken voor het maken van een nieuwe HD-foto. Het beoordelen van deze nieuwe foto wordt niet opnieuw in rekening gebracht. De foto wordt 6 weken na de registratiedatum naar de dierenarts verzonden die de foto heeft gemaakt. U krijgt uw foto dus via uw eigen dierenarts retour als u daar prijs op stelt.
Rapport-Heupdysplasie-Onderzoek
Op het Rapport-Heupdysplasie-Onderzoek treft u de definitieve beoordeling aan, de F.C.I.-beoordeling, en een aantal gegevens die een verklaring geven voor de definitieve beoordeling.
De aanduiding HD A betekent dat de hond röntgenologisch vrij is van heupdysplasie, wat echter niet betekent dat de hond geen “drager” van de afwijking kan zijn.
HD B (=overgangsvorm) betekent dat op de röntgenfoto’s geringe veranderingen zijn gevonden, die weliswaar toegeschreven moeten worden aan heupdysplasie, maar waaraan in het kader van de fokkerij geen direkte betekenis kan worden toegekend.
De aanduiding HD C (=licht positief) of HD D (=positief) betekent dat bij de hond duidelijke veranderingen, passend in het ziektebeeld van HD zijn gevonden.
Wanneer de heupgewrichten ernstig misvormd zijn wordt dit aangegeven met HD E (=positief in optima forma).
Nederlandse Normering
|
HD – |
HD A |
|
HD tc |
HD B |
|
HD ± |
HD C |
|
HD + |
HD D |
|
HD ++ |
HD E |
F.C.I.-beoordeling
De F.C.I.-beoordeling is een weergave van de HD-beoordeling naar een internationaal geldende code, waardoor het mogelijk wordt de HD-uitslagen uit bij de F.C.I. aangesloten landen te vergelijken.
De beoordeling van onderdelen
Bij de beoordeling van HD-foto wordt gelet op de vorm van de heupkommen en de heupkoppen, de diepte van de heupkommen, de aansluiting van de heupkoppen in de heupkommen, en de aanwezigheid van botwoekeringen langs de randen van de heupgewrichten.
De Norbergwaarde
Informatie over de diepte van de heupkommen en de aansluiting van de koppen in de kommen wordt onder andere verkregen uit de zogenaamde “Norbergwaarde”. Van beide heupkoppen wordt het middelpunt bepaald en deze middelpunten worden verbonden door een lijn. In beide heupgewrichten wordt vanuit dit middelpunt een lijn langs de voorste rand van de heupkom getrokken. De hoek die beide lijnen in het middelpunt van de heupkop met elkaar maken, minus 90, geeft de Norbergwaarde van het betreffende heupgewricht. De Norbergwaarden van linker en rechter gewricht bij elkaar opgeteld geeft de “som Norbergwaarden”, die op het rapport vermeld wordt. Bij een normaal heupgewricht is de Norbergwaarde minstens 15, de som van de Norbergwaarden van beide heupen derhalve minstens 30. Honden met een te lage Norbergwaarde hebben dus ondiepe heupkommen en/of een slechte aansluiting van de gewrichtsdelen. Deze honden zullen dus een minder gunstige HD-beoordeling krijgen. Een normale of zelfs hoge Norbergwaarde betekent echter niet zonder meer dat de betreffende hond goede heupgewrichten heeft. Een combinatie van diepe heupkommen en incongruentie van de gewrichtsspleet (een niet overal even brede gewrichtsspleet) of onvoldoende aansluiting van de gewrichtsdelen kan, zelfs bij een hoge Norbergwaarde, leiden tot een (licht)-HD-positief beoordeling. Op het certificaat wordt dit duidelijk gemaakt door het vermelden van “onvoldoende” of “slechte” aansluiting. Ook wordt informatie over de diepte van de heupkommen verkregen door te beoordelen hoe het centrum van de heupkop ligt t.o.v. de bovenrand van de heupkom.
Botafwijkingen
Naast de Norbergwaarde, de diepte van de heupkommen en de aansluiting van de gewrichtsdelen, wordt de uitslag ook beïnvloed door de aanwezigheid van “botafwijkingen”. Er is een rechtstreekse koppeling tussen de ernst van de botafwijkingen en de uitslag voor HD:
- zeer lichte botafwijkingen leiden tot de beoordeling HD B,
- lichte botafwijkingen leiden tot de beoordeling HD C,
- ernstige botafwijkingen leiden tot de beoordeling HD D.
De aanduiding “vormveranderingen” betreft meestal een meer of minder duidelijke afvlakking van de voorste rand van de heupkom. De aanwezigheid hiervan wordt wel vermeld, maar heeft indien dit de enige bemerking is over het gewricht, in het algemeen geen doorslaggevende betekenis voor de einduitslag.
Herbeoordeling
Als u het niet eens bent met het beoordelingsresultaat dan kunt u binnen 6 weken na registratie datum een herbeoordeling aanvragen. De kosten hiervan zijn vastgelegd in het tarievenbesluit.
Zodra de Raad van Beheer uw betaling binnen hebben, zal de foto aan een onafhankelijke deskundige worden voorgelegd. Procedureel is vastgelegd dat de herbeoordeling plaats vindt op basis van de set röntgenfoto’s die reeds bij de afdeling GGW aanwezig is. De beoordeling en interpretatie van röntgenfoto’s is veterinair gezien een specifieke taak. De Raad van Beheer, afdeling GGW, vraagt daarom het oordeel van een onafhankelijke radioloog, die ingeschreven staat in het specialistenregister van de KNMvD en die geen deel uitmaakt van het GGW-panel. De afdeling GGW zal de bezwaarprocedure coördineren. Zij zal er zorg voor dragen dat de foto van uw hond aan de deskundige worden voorgelegd.
U wordt erop gewezen dat de afdeling GGW de uitslag van de deskundige, ongeacht het resultaat, in haar registratie zal opnemen. Bij een gewijzigde uitslag krijgt u naast een schriftelijke bevestiging van de uitslag van de herkeuring tevens een nieuw certificaat thuisgestuurd.
Indien mocht blijken dat de uitslag beter uitvalt ten aanzien van de Nederlandse eindbeoordeling (HD A, HD B, HD C, HD D en HD E) dan zal het geldende tarief (-/- €10,- administratiekosten) door de Raad van Beheer aan u worden teruggestort.
Het herhalen van HD-onderzoek
Iedere eigenaar kan na verloop van minimaal 1 jaar opnieuw een HD-onderzoek laten verrichten. De uitslag, die daarbij tot stand komt, zal de eerder gegeven uitslag vanaf dat moment gaan vervangen.
Herhaling van onderzoek heeft in het algemeen slechts zin bij honden, welke op een leeftijd van 1 à 1,5 jaar werden onderzocht, en waarbij een lichtpositieve uitslag op grond van een slechte aansluiting, met al dan niet een bijbehorende lage Norbergwaarde tot stand kwam, terwijl er geen botafwijkingen werden vastgesteld.
Uw hond en HD
Eigenaren van honden, waarvan een officiële HD-foto is gemaakt, vragen de dierenarts die de foto gemaakt heeft nogal eens naar zijn of haar mening over de toestand van de heupgewrichten. Wanneer de eerste indruk van de dierenarts milder is dan de uiteindelijke definitieve uitslag, kan dit aanleiding zijn tot teleurstelling bij de eigenaar van de hond. De GGW adviseert dierenartsen daarom geen uitspraken te doen over de toestand van de heupgewrichten. Van honden die niet vrij blijken te zijn van heupdysplasie, maar die hiervan geen uiterlijke verschijnselen tonen, kan op grond van deze foto niet voorspeld worden of ze vroeger of later problemen kunnen krijgen.
Ook wanneer vrij duidelijke misvormingen worden gevonden betekent dat niet dat de hond er beslist last van moet krijgen. Het is dan wel verstandig erop toe te zien dat de hond niet te zwaar wordt en dat ook anderszins overmatige belasting van de heupgewrichten wordt vermeden. Dit is vanzelfsprekend wel afhankelijk van de eisen die aan de hond gesteld worden als huishond of als werkhond. In geval van twijfel kunt u dit met uw dierenarts bespreken.
HD en fokkerij
De HD-beoordeling geeft uitsluitend informatie over de toestand van de heupgewrichten van de individuele hond. Gegevens over de HD-beoordeling van ouders, nestgenoten en nakomelingen zullen echter bijdragen tot een nauwkeuriger indruk over de fokwaarde van de betreffende hond. Het is daarom van belang dat wij als rasvereniging over alle uitslagen kunnen beschikken. Het is wenselijk uitsluitend met HD-vrije honden te fokken, omdat dan de kans op HD bij de nakomelingen het kleinst is. Gezien het feit dat voor de Barbet er relatief weinig honden beschikbaar zijn voor de fokkerij vraagt dit wat meer nuance in de beoordeling bij aanmeldingen van geplande dekkingen. In het fokreglement van de Barbetclub is opgenomen dat met honden die lijden aan één of meer van de onderstaande aandoeningen mag niet worden gefokt: HD met een andere combinatie dan: A/A, A/B, B/B of A/C (mits beide ouders van de hond met HD C een uitslag HD A hebben).